Straydogs Rescue Nederland
voor hulp aan thuisloze honden in roemenië
Stress bij honden
De volgende informatie komt uit het artikel “Stress bij Honden” – Clara ten Oever Een belangrijke oorzaak van gedragsproblemen
Stress hoort bij het leven. Iedereen heeft er in meer of mindere mate last van, net als onze honden. Een beetje stress houdt je alert, maar teveel stress is niet gezond. Hoe weten we of we onze hond niet overvragen? Teveel stress is naast gezondheidsproblemen de belangrijkste oorzaak van gedragsproblemen bij honden. Helaas wordt het nog vaak niet erkend. Dat komt omdat gedragsproblemen in veel gevallen nog toegeschreven worden aan een zogenaamd ‘dominantieprobleem’. Zeer onterecht. De therapie gebaseerd op dit ‘dominantie-denken’ heeft juist een averechts effect: het veroorzaakt nog meer stress.
Wat gebeurt er bij stress?
In situaties die door een individu als gevaarlijk of spannend worden ervaren, maakt het lichaam een stofje aan, het stresshormoon adrenaline. Adrenaline zorgt ervoor dat je snel kunt denken en snel kunt reageren in een gevaarlijke situatie. Maar niet alleen in gevaarlijke situaties stijgt het stresshormoon. Ook bij pijn, verdriet, of juist opwinding van blijdschap stijgt de adrenaline. Fysieke inspanning draagt ook bij aan een stijging. Iedere dag stijgt en daalt dit stofje dus in ons bloed, net als bij onze honden. Gedurende de slaap daalt het stressniveau weer. En zolang het stresshormoon niet teveel stijgt en voldoende tijd krijgt om weer te zakken, is er niets aan de hand. Dan blijf je in balans. Pas als de spreekwoordelijke emmer overloopt, komt een mens of dier in de problemen.
Oorzaken van stress bij honden
In onze mensenwereld bestaan vele stressvolle situaties voor honden. Drukte, lawaai, verkeer om er maar een paar te noemen. De ene hond kan er beter mee omgaan dan de andere. Dat heeft met verschillende factoren te maken, zoals genetische aanleg en ervaringen. Vooral de ervaringen in de eerste twee levensjaren kunnen grote invloed hebben op de rest van het leven.
Een traditionele gehoorzaamheidstraining is een stressvol gebeuren. Kort aangelijnd op rij met vreemde mensen en honden. Daarbij wordt op de hond ook nog veel druk gezet om hem in onze taal allerlei commando’s te leren. Het bijten in de lijn is een ernstig stress-symptoom.
Wij brengen vaak onbewust honden in stressvolle situaties. Het is een lange lijst, maar een aantal voor veel honden stressvolle plekken en situaties zijn: een schoolplein; winkelcentrum of markt; vastgebonden zitten buiten een winkel; opgesloten zijn; verblijf in een asiel; alleen thuis zijn; harde geluiden zoals onweer of vuurwerk; bezoek aan de dierenarts en trimster; gehoorzaamheidstraining, flyball of andere opwindende en fysiek zware cursussen en langs de fiets meelopen. Maar ook een zieke eigenaar; drukke kinderen; bezoek; het zien van katten of andere honden; stoeien, trekspelletjes en ballen gooien; aangeraakt worden door vreemde mensen; mee met de bus van de uitlaatservice en verkeerde ‘handling’ en hulpmiddelen kunnen stressfactoren zijn in een hondenleven.
Hoe kun je stress herkennen?
Net als de lijst van oorzaken is ook de lijst van stress-symptomen lang. Hijgen is een symptoom dat bij stress snel wordt gezien. Maar een hond kan natuurlijk ook hijgen na inspanning of bij warmte. Gapen kan vermoeidheid zijn of een signaal om een ander gerust te stellen. Bij stress zorgt gapen ervoor dat de stress afneemt. De hond stelt zichzelf als het ware gerust. De context waarin je een signaal waarneemt is dus belangrijk om het goed te kunnen duiden. Geoefende waarnemers zullen ook verschillen zien in het hijgen of het gapen.
Zoals de ene persoon nagels zal gaan bijten in spannende situaties, zal een ander misschien rusteloos op en neer gaan lopen. Bij honden is dat precies zo: gaat de een meteen blaffen, een andere hond zal eerder onder de tafel duiken.
Een situatie waarin veel honden in meer of mindere mate spanning ervaren is de komst van bezoek. Al van kleins af aan ervaren honden de drukte rondom bezoek. De bel als vooraankondiging van onrust op de plek waar je je veilig voelt. Goedbedoelde knuffels van vreemde mensen en hoge stemmen. De pup weet zich met de aandacht van het bezoek geen raad en wordt onrustig en bijterig ten gevolge van de verhoogde spanning. Hoe harder de beet, des te hoger de stress. Helaas wordt ongewenst gedrag bij bezoek vaak afgestraft met als gevolg dat het stressniveau verder stijgt en er een negatieve associatie ontstaat met bel en bezoek. Blaffen, opgewonden gedrag, dingen in de bek dragen, opspringen, plassen, snappen, bijten, omklemmen en rijden, likken en rondjes draaien zijn voorbeelden van veelvoorkomend gedrag bij de komst van bezoek.
Lange termijn consequenties van stress
Gedragsproblemen die vaak voorkomen ten gevolge van veel en langdurige stress kunnen zijn angsten, depressiviteit, agressie, obsessief gedrag, hyperactiviteit en een hond die zich steeds terugtrekt, in het Engels aangeduid met de term ‘shut down’. Ook overgevoeligheid voor geluid, licht, geuren, bewegingen en aanraking en trekken en/of uitvallen aan de lijn zijn voorbeelden van gedragsproblemen waarbij chronische stress (mede) een rol speelt.
Bij stress is er meestal sprake van een opbouw. Kan een hond op maandag nog omgaan met het alleen zijn, de dinsdag en helemaal de woensdag kunnen al veel moeilijker worden. Of neem een Border Collie, een sensitieve hond. Lukt het de hond normaal gesproken om niet achter een rijdende auto aan te gaan, tijdens de periode van het vuurwerk kan diezelfde auto de hond helemaal gek maken. Bijtincidenten bij kinderen zijn gelukkig zeldzaam, maar als het voorkomt is het naar mijn ervaring vaker op een maandag dan een andere dag in de week. Tijdens het weekend, wanneer kinderen die over de grenzen van een hond gaan thuis zijn, kan het stressniveau bij de hond oplopen. Het lukt de hond dan nog ermee om te gaan, maar als er op maandag niet genoeg gerust kan worden en het stressniveau verder is gestegen, is er bij thuiskomst van de kinderen soms maar een kleine trigger nodig. Een volgend bijtincident is bij verantwoorde omgang heel goed te voorkomen.
In het voorkomen van gedragsproblemen is het dus belangrijk om zicht te krijgen op het mechanisme stress in het algemeen en bij jouw hond in het bijzonder.