In onze mensenwereld bestaan vele stressvolle situaties voor honden. Drukte, lawaai, verkeer om er maar een paar te noemen. De ene hond kan er beter mee omgaan dan de andere. Dat heeft met verschillende factoren te maken, zoals genetische aanleg en ervaringen. Vooral de ervaringen in de eerste twee levensjaren kunnen grote invloed hebben op de rest van het leven.
Een traditionele gehoorzaamheidstraining is een stressvol gebeuren. Kort aangelijnd op rij met vreemde mensen en honden. Daarbij wordt op de hond ook nog veel druk gezet om hem in onze taal allerlei commando’s te leren. Het bijten in de lijn is een ernstig stress-symptoom.
Wij brengen vaak onbewust honden in stressvolle situaties. Het is een lange lijst, maar een aantal voor veel honden stressvolle plekken en situaties zijn: een schoolplein; winkelcentrum of markt; vastgebonden zitten buiten een winkel; opgesloten zijn; verblijf in een asiel; alleen thuis zijn; harde geluiden zoals onweer of vuurwerk; bezoek aan de dierenarts en trimster; gehoorzaamheidstraining, flyball of andere opwindende en fysiek zware cursussen en langs de fiets meelopen. Maar ook een zieke eigenaar; drukke kinderen; bezoek; het zien van katten of andere honden; stoeien, trekspelletjes en ballen gooien; aangeraakt worden door vreemde mensen; mee met de bus van de uitlaatservice en verkeerde ‘handling’ en hulpmiddelen kunnen stressfactoren zijn in een hondenleven.
Natuurlijk kun je stressvolle situaties niet altijd voorkomen. Een bezoek aan de dierenarts is nu eenmaal soms noodzakelijk. Maar ook dan kunnen we het een hond wel makkelijker maken. Wacht met je hond in de auto of buiten in plaats van in de wachtkamer, waar de hond stress kan opbouwen. Blijf zelf rustig, geef geen commando’s en corrigeer niet. Misschien wil de dierenarts de inenting wel buiten geven in plaats van in de spreekkamer. En is een bezoek stressvol geweest voor de hond, zorg dan dat de hond de dag erna extra rust krijgt. Als je hond panisch is voor de dierenarts, overweeg dan op zoek te gaan naar een dierenarts die bij je thuis wil komen.
Belangrijk is dat je leert zien wat voor jouw hond stressvol is. En dat kan natuurlijk, afhankelijk van leeftijd of gezondheidstoestand, wisselen. Sommige van bovenstaande situaties zijn per definitie stressvol voor honden, zoals ook straf en ziekte en pijn. Hoe graag wij ook iets willen, stel jezelf steeds de vraag of het in het belang van je hond is. Observeer je hond, hoe gedraagt hij zich, hoe beweegt hij, wat geeft hij aan? Houdt hij zijn rug rond en strekt hij zich niet een keer uit tijdens een les behendigheid? Houdt hij zijn voor- en achterpoten dicht bij elkaar en beweegt hij de kop zo snel als mogelijk weer naar beneden? Bovenstaande wijst op pijn en toch doet de hond wat wij hem vragen. Loopt je hond in kruisgang of telgang? Telgang kan mogelijk wijzen op pijn of een laag energieniveau. De hond probeert op die manier pijn te verminderen of energie te sparen. Mee aan de fiets en niet zelf het tempo en de duur kunnen bepalen? Niet kunnen stoppen als je ergens van schrikt of je voetzolen pijn doen, niet de nodige signalen met andere honden kunnen uitwisselen? Denk steeds goed na wat je van je hond vraagt en observeer of jouw hond het aankan. En zorg dat je de hond voldoende tijd geeft voor herstel.
Kinderen die niet geleerd hebben hoe op een verantwoorde manier met honden om te gaan, kunnen veel stress veroorzaken. Het hijgen, de weggedraaide koppen en dichtgeknepen ogen zijn signalen waarmee de honden te kennen geven de situatie niet prettig te vinden. Ook de camera speelt hierin waarschijnlijk een rol.
Een van de belangrijkste oorzaken van een te hoog stressniveau bij honden ligt in de manier waarop wij met honden omgaan. Meestal gebeurt dat niet opzettelijk. Integendeel, de meeste mensen hebben het beste voor met hun hond. Vaak berust het op een gebrek aan kennis. Niet vreemd, want die kennis is nog betrekkelijk nieuw. Pas de laatste 10-15 jaar wordt gedegen onderzoek verricht. Maar het goede nieuws is, dat er juist in die omgang met honden veel winst valt te behalen.
Dat een hond zal proberen de baas over ons te worden is een zeer hardnekkig denkbeeld. De angst voor de zogenaamde dominante hond is ons decennia lang ingepeperd en bepaalt nog steeds ons denken over honden en onze omgang met honden. Wij geven een hond meestal maar heel weinig keuzes: wij bepalen de route van de wandeling, waar en hoelang de hond snuffelt, wanneer en wat hij eet, hoe lang hij wandelt, wanneer hij zijn behoefte mag doen, waar hij moet slapen, wanneer hij geknuffeld wordt en we vinden dat de hond te allen tijde naar ons kan en moet luisteren en liefst meteen. Wij voeren de regie over zijn leven en dat geeft honden veel stress. Als we de signalen die de hond ons geeft leren zien, zijn taal leren, dan komen we er achter wat zijn behoeftes zijn en waar zijn grenzen liggen. In welke situaties de hond zich onveilig voelt of juist prettig. Dan kunnen we veel onnodige stress voorkomen. Niet verstaan worden tast het welzijn van een hond ernstig aan.
Deze hulphond krijgt een goedbedoelde knuffel van een bewoonster in een verzorgingstehuis. Aan de vele signalen die deze hond geeft had de begeleidster van de hond moeten zien dat deze hond de situatie niet aankan. De uitgestoken tong, het wegdraaien van de kop, de rimpels in het voorhoofd, de naar achteren staande oren, de iets samengeknepen ogen en de verkorte starende blik laten zien dat dit een voor de hond onveilige en dus stressvolle situatie is. Deze hond zou uit noodweer kunnen gaan bijten, hij kan immers niet vluchten. Hij heeft dan al vele signalen gegeven die wij niet verstaan hebben.
De zwarte hond wordt gecorrigeerd door middel van een ruk aan de lijn. Dat is traumatiserend en zeer schadelijk voor de kwetsbare nek. De vele conflictvermijdende signalen, zoals de lik over de neus, de opgeheven poot en de naar achteren staande oren laten zien dat het stressniveau hoog is. Daarnaast buigt de hond zijn achterhand met staart naar binnen om zijn lichaam te sluiten voor de dreiging. De ogen hebben een verkorte starende blik gekregen.